Felaket Kurtarma ve İş Sürekliliği

BT ekipleri bugün iki baskıyı aynı anda yaşıyor: Saldırı yüzeyi ve düzenlemeler genişlerken daha hızlı, daha verimli teslimat beklentisi artıyor. Doğru yaklaşım; risk yönetişimi, platform-temelli teslimat ve FinOps disiplinini birlikte işletmekten geçiyor.

1.   Risk Yönetişimini “çerçevelerle” kur: NIST CSF 2.0 + CIS Controls 8.1 + ISO/IEC 27001

• NIST CSF 2.0, güvenlik sonuçlarını herkesin anlayacağı ortak bir dil ile (Fonksiyonlar → Kategoriler → Alt Kategoriler) tanımlar ve Govern (Yönetişim) vurgusunu güçlendirir. Kurumlar mevcut/ hedef profillerini çıkarıp önceliklendirme ve iletişimi bu yapı ile yapabilir
• CIS Controls v8.1, NIST CSF 2.0 ile hizalanacak şekilde güncellendi ve “Govern” işlevini içeri aldı; hibrit/çok bulutta ve tedarik zincirinde uygulanabilir öncelikli kontroller sunar.
• ISO/IEC 27001:2022, bilgi güvenliği yönetim sistemi (BGYS) için gereksinimleri verir; 2024 tarihli tadilatla (Amd 1) günceldir. CSF ile uyumlandırıldığında politika-süreç-kayıt tarafını güçlendirir.

Neden önemli?

Verizon DBIR 2025’te üçüncü taraf ilişkilerinin ve karmaşık saldırı örüntülerinin birçok sektörde ihlallerde baskın rol oynadığı vurgulanıyor; finans ve sağlıkta en yaygın kalıplar sistem ihlali, sosyal mühendislik ve web uygulama saldırıları (ör. finansta ihlallerin %74’ü bu üç kalıbın altında). Bu tablo, yönetişim ve temel kontrolleri “kurumsal dilde” ve tekrarlanabilir bir sistemle işletmeyi zorunlu kılıyor.

Ne yapmalı?

• CSF 2.0’a göre kurumsal profil (mevcut/hedef) çıkar; boşlukları CIS Safeguards ile kapat; BGYS süreçlerini ISO/IEC 27001 ile belgelendir.
• Üçüncü taraf ve tedarik zinciri riskini ayrı bir kategori olarak takip et; DBIR’in öne çıkardığı sektör kalıplarını iç KPI’lara bağla.

2. Verimliliği platform-mühendisliğiyle ölçekle: “secure-by-default” ve geliştirici bilişsel yükünü azalt

DORA 2024 bulguları; yüksek performanslı teknoloji ekiplerinin platform mühendisliğine ve kullanıcı odaklı deneyime yöneldiğini, yapay zekânın yazılım geliştirmeye etkisinin arttığını ve istikrarlı önceliklerin başarıyı belirlediğini gösteriyor.

CNCF Platformlar Beyaz Kâğıdı platformu, kullanıcı (geliştirici) ihtiyaçlarına göre sunulan, tutarlı arayüzlere sahip, self-servis ve bilişsel yükü azaltan kabiliyetler bütünü olarak tanımlar; “secure-by-default” ilkesini ve kalıp/şablonlar içine gömülü yönetişimi özellikle vurgular.

Neden önemli?

Geliştirici deneyimi iyileştikçe değişiklik sıklığı ve dağıtım kalitesi artar; güvenlik kontrolleri şablonlara gömüldüğünde hem hız hem uyum birlikte yükselir (ör. kimlik, gizli anahtar yönetimi, politika kontrolleri, gözlemlenebilirlik ajanları, yama otomasyonu “altın patika” projelerine dahil edilir).

Ne yapmalı?

• İç platformunuzda self-servis dağıtım, standart proje şablonları ve altın patikaları devreye alın; kimlik, loglama, SAST/DAST, SBOM ve gizli yönetimini şablona zorunlu kılın.
• Etkiyi; değişiklikten üretime geçiş süresi, başarısız dağıtım oranı, kurtarma/onarım süresi, otomasyon kapsamı, gözlemlenebilirlik kapsaması gibi operasyonel göstergelerle izleyin (kurum içi standartlar belirleyin).

3.  Verimlilik = Maliyet + Değer: FinOps’u güvenlik ve teslimat metrikleriyle birlikte yönetin

FinOps Framework, mühendislik-finans-iş ekiplerini ortak değerlere ve zamanında/veriye dayalı karar alma pratiğine hizalayan bir işletim modeli sunar: kişilikler, fazlar (Inform-Optimize-Operate), olgunluk, yetkinlikler (kullanım&maliyet anlama, anomali yönetimi, birim ekonomisi, politika&yönetişim vb.).
State of FinOps ise bulut maliyeti farkındalığı ve iş değeri odaklı kararların önemini ortaya koyar

Neden önemli?

IBM’in Cost of a Data Breach 2025 raporu küresel ortalama ihlal maliyetini 4,4 milyon USD olarak veriyor ve AI ile hızlanan tespit/çevreleme süresinin maliyeti düşürdüğünü gösteriyor. Yönetilmeyen/ gölge AI kullanan kurumlarda risk ve maliyet daha yüksek; otomasyon ve doğru kontroller tasarruf sağlıyor.

Ne yapmalı?

• FinOps döngüsünü (Inform → Optimize → Operate) uygulayın; etiketleme/ayırma, taahhüt/rezervasyon, otomatik ölçekleme ve kapatma pencereleri gibi politikaları kodlayın; tasarruflar kadar risk azaltımı ve kurtarma kabiliyetine yatırım yapın.
• Raporlamayı “iş değeri + güvenlik riski” şeklinde birleştirin: bir hizmetin birim ekonomisi (örn. kullanıcı/gün maliyeti) ile risk göstergelerini (kritik açık sayısı, patch süresi, olaydan kurtarma süresi) aynı pano üzerinde izleyin.

BT güvenliği ve verimliliğini aynı anda yükseltmenin yolu; NIST CSF 2.0–CIS–ISO/IEC 27001 ile yönetişimi kurmak, secure-by-default prensibiyle platformlaştırmak ve FinOps disipliniyle maliyet-değer dengesini sürekli ölçmekten geçiyor. Bu üç ayak birlikte çalıştığında, üçüncü taraf riskleri görünür olur, dağıtım kalitesi yükselir ve ihlal/kesinti maliyetleri aşağı iner. Bugün atacağınız küçük adımlar—profil çıkarma, şablonları sertleştirme, etiketleme ve politika otomasyonu—yarın MTTR’ı düşüren, bütçeyi rasyonelleştiren ve denetimlerden güvenle geçen bir operasyonun temelini atar. Hazır olduğunuzda, bu çerçeveyi kurumunuza uyarlayan yalın bir uygulama planı ile başlayın ve üç ayda bir metriklerle yeniden kalibre edin.

Siz de kurumunuzu dijital geleceğe taşımaya hazır mısınız? Birlikte buluta geçiş yolculuğunuzu planlayalım. 👉 Bize Ulaşın

Siber güvenliği güçlendirmenin yolları, riski iş hedefleriyle hizalayan çerçevelerle (NIST CSF, CIS Controls), kimlik ve yamayı merkeze alan hijyenle, API/uygulama güvenliğini ‘sola kaydıran’ mühendislikle ve ölçülebilir KPI’larla yönetilen bir operasyon kurmaktan geçer.

1. “Çerçeveye” oturtun: NIST CSF 2.0 ile yönetişim ve önceliklendirme:

NIST CSF 2.0; herkese uygulanabilir sonuç-temelli bir çekirdek (Functions → Categories → Subcategories) ve olgunluğu tarif eden “Tiers” ile kurumsal risk yönetimine entegre bir yapı sunuyor. 2.0 sürümünde Govern (Yönetişim) vurgusu güçlendi; tedarik zinciri ve iletişim-raporlama süreçlerine özellikle dikkat çekiliyor. İlk adımınız, mevcut ve hedef “Profil”leri çıkarıp boşlukları kapatma planı oluşturmaktır.

2.  Hızlı kazanımlar: CIS Controls v8.1 ile temel hijyeni sağlayın

CIS Controls v8.1; NIST CSF 2.0’daki Govern işleviyle yeniden hizalanmış, önceliklendirilmiş en iyi uygulamalar setidir. Bulut/hibrid ortamlara ve tedarik zinciri güvenliğine ağırlık verir. Uygulamada IG1→IG2→IG3 yaklaşımıyla, varlık envanterinden (CI/CD, SaaS dâhil) yapılandırma sertleştirmeye ve kimlik güvenliğine kadar “en çok kırılan yerleri” ilk 90 günde kapatabilirsiniz.

3.  Standartlaştırın: ISO/IEC 27001 + 27002 ile kalıcı sistem kurun

ISO/IEC 27001, bilgi güvenliği yönetim sistemi (ISMS) kurup sürekli iyileştirme döngüsü işletmenizi sağlar; ISO/IEC 27002 ise kontrol kataloğu (ne yapmalı) rolündedir. Politika-süreç altyapınızı bu standarda göre kurarak denetim, uyum ve tedarikçi yönetimini sağlam temele oturtun.

4. Yamayı hızlandırın: Sömürü (exploitation) artıyor, pencere daralıyor

DBIR 2025’e göre zafiyet sömürüsü, ihlallerde ilk erişim vektörü olarak %20’ye ulaştı; özellikle edge cihazlar/VPN’ler hedef oldu. Bu tip açıkların yalnızca %54’ünün yıl içinde tamamen kapatılabildiği ve medyan 32 günde giderildiği görülüyor. “Dışa bakan” servisler ve uzaktan erişim başta olmak üzere SLA’lı yama/pilotlama ve konfigürasyon standardizasyonu kritik.

5. Kimlik merkezli savunma: Kimlik bilgisi istismarı ve BYOD riski

Kimlik istismarı hâlâ en yaygın erişim vektörlerinden. DBIR; bilgi hırsızı (infostealer) günlüklerinde kurumsal girişlerin yönetilmeyen cihazlarda da yoğun olduğunu, BYOD/gölge BT ile riskin büyüdüğünü gösteriyor. Parolasız/MFA, ayrıcalık minimizasyonu ve cihaz uyumluluk kontrolleri (compliance) ilk kaldıraçtır.

6. Fidye yazılımına dayanıklılık: Yedekleme + ağ bölümlendirme + hızlı kurtarım

DBIR 2025’te fidye yazılımı, ihlallerin %44’ünde yer alıyor (artış). Ödeme medyanı düşse de küçük işletmeler orantısız etkileniyor. Ağ mikro-segmentasyonu, uygulamalı kurtarma tatbikatları ve 3-2-1 yedekleme düzeni (imkan varsa immutability) ile RTO/RPO hedefli hazırlık şart

7.  Uygulama ve API güvenliği: OWASP API Top 10’a göre “sola kaydırın”

Kırılmaların önemli kısmı API düzeyinde mantık kusurları, kimlik/oturum zafiyetleri ve aşırı veri ifşasından geliyor. Güvenlik gereksinimlerini backlog’a alın; API envanteri, girdi doğrulama, authz testleri ve rate limiting gibi kontrolleri CI/CD’ye entegre edin.

8. TTP’lere göre savunma: MITRE ATT&CK matrisine hizalayın

Tehdit avcılığı (threat hunting), algılama mühendisliği ve mavi takım oyun kitaplarını MITRE ATT&CK Enterprise taktik-tekniklerine göre etiketleyin. Kural ve uyarılarınızı (detections), sık görülen tekniklere karşı doğrulayın; kırmızı-mavi masaüstü tatbikatlarıyla (purple teaming) periyodik ölçüm yapın.

9. Durumsal farkındalık: ENISA & Microsoft içgörüleriyle görünürlüğü artırın

ENISA 2024; kullanılabilirliğe yönelik saldırılar (ör. DDoS), fidye yazılımı ve veri tehditlerini öne çıkarıyor. Microsoft’un MDDR 2024’ü, Temmuz 2023–Haziran 2024 dönemi verileriyle kimlik hedefli saldırıların ve yapay zekâ kaynaklı taktiklerin arttığını; güvenli kimlik, gözetimli AI kullanımı ve otomasyonun savunmayı güçlendirdiğini vurgular. SOC görünürlüğünü bu içgörülerle (telemetri kapsamı, EDR/XDR, iş yükü-SaaS günlükleri) genişletin.

10. Yüksek tetikte duruş: CISA “Shields Up” kontrol listesi

Jeopolitik ve tedarik zinciri riskleri yükselirken CISA; tüm kurumlara yüksek güvenlik duruşu önerir: olağan dışı etkinlik raporlama eşiklerini düşürmek, yamaları öncelik sırasına sokmak, çok faktörlü kimlik doğrulama ve olay müdahale hazırlığını sıklaştırmak, kritik varlıkları koruyucu ek kontrollerle çerçevelemek.

Siber güvenlik çok bileşenli bir sistemdir. NIST CSF 2.0 ile yönetişim, CIS Controls ile temel hijyen, ISO 27001/27002 ile kurumsal süreç, OWASP ve MITRE ile mühendislik disiplini, ENISA/Microsoft/DBIR/IBM içgörüleriyle önceliklendirme birlikte uygulandığında; tehdit yüzeyi daralır, tespit ve müdahale hızlanır, ihlallerin etkisi azalır. Böylece güvenlik; operasyonel verimlilik, uyum ve itibar korumasıyla somut iş değerine dönüşür.

Siz de kurumunuzu dijital geleceğe taşımaya hazır mısınız? Birlikte buluta geçiş yolculuğunuzu planlayalım. 👉 Bize Ulaşın

“Destek” artık sadece çağrılara cevap vermek değil; maliyetleri düşüren, ekipleri hızlandıran, müşteriyi elde tutan, 7/24 ölçeklenebilen ve riski azaltan stratejik bir büyüme motoru. Aşağıdaki beş başlık bu son kullanıcı destek hizmetinin çerçevesini kurum genelinde standartlaştırmak için BT Hizmet Yönetimi yaklaşımından faydalanmak, modern destek organizasyonunun iş sonuçlarına nasıl doğrudan etki ettiğini net ve akıcı biçimde gösterir.

1)    Maliyet Tasarrufu & Net ROI

İyi kurgulanmış bir destek yapısı, tekrarlayan talepleri azaltır, ilk temas çözümünü yükseltir ve çağrı başına maliyeti aşağı çeker. Destek, operasyonel giderlerin en görünür olduğu alanlardan biridir; bu nedenle otomasyon, self-service ve akıllı yönlendirme üçlüsü hem “ticket başına maliyet”i hem de temsilci başına verimliliği hızla iyileştirir. Pratikte bu; self-service’e uygun talepleri envanterleyip bilgi tabanını yaşayan içerik gibi yönetmek, tekrarlayan adımları otomatikleştirmek ve yüksek hacimli kanallarda akışları standardize etmek anlamına gelir. Bulut ve operasyon maliyetlerini sürdürülebilir biçimde yönetmek için FinOps yaklaşımını da sürece dahil etmek tasarrufu kalıcı hâle getirir.

2)    Üretkenlik & Daha Kısa Çözüm Süreleri

Performansı belirleyen iki çekirdek gösterge AHT (Ortalama İşlem Süresi) ve MTTR’dir (Ortalama Çözüm Süresi). Rehberli adımlar (playbook), şablon yanıtlar ve otomatik sınıflandırma; tek ekranda görünürlük sağlayan entegre araçlarla birleştiğinde, talepler doğru uzmana ilk denemede akar, beklemeler kısalır ve tekrar aramalar azalır. Bu yaklaşım sadece ajanların hızını değil, talep kalitesini de iyileştirir: yanlış kategorilendirilen kayıtlar azalır, önceliklendirme netleşir, darboğazlar görünür hâle gelir. Sonuç, daha az temasla daha hızlı çözüm ve ekipler arası senkronizasyonun güçlenmesidir. Gereken bağlamın tek yerde toplanması için IT Visibility kritik bir rol oynar; süreç tasarımını ITIL pratikleriyle hizalamak ve verimliliği artıran teknolojik çözümler kullanmak ekipler arası senkronizasyonu güçlendirir.

3)    Müşteri Memnuniyeti & Sadakat (CSAT/NPS)

Hızlı, tutarlı ve öngörülebilir bir deneyim müşteri kalıcılığını doğrudan etkiler. “Önce dijital” yaklaşımıyla (bot + self-service) başlayan ve gerektiğinde ajan desteğine yumuşak geçiş yapan bir akış; geçmiş talepleri ve bağlamı gösteren ajan kokpiti ve “Talebiniz şu aşamada” gibi şeffaf durum bildirimleriyle birleştiğinde CSAT yükselir, terk oranı düşer ve tavsiye etme eğilimi güçlenir. Üstelik bu model iç müşteriler (çalışanlar) için de aynı ölçüde etkilidir: çalışanların hızlı çözüme erişmesi, üretkenliği artırır ve toplam iş deneyimini iyileştirir. Deneyimin sürekliliğini korumak için operasyonel hazırlığı iş sürekliliği bakış açısıyla desteklemek gerekir.

4)    Ölçeklenebilirlik & 7/24 Erişim

Yoğun saatlerde, ürün lansmanlarında veya ani dalgalanmalarda insan gücü tek başına yetmez. Bilgi tabanı ve dijital asistanlarla alt katmanda çözüm üretmek; esnek vardiyalar ve “follow-the-sun” planıyla saat dilimlerine yayılmak; talep tahminine dayalı kapasiteyi (chat, e-posta, telefon, sosyal) dinamik yönetmek bekleme süresini kısaltır, kaliteyi sabit tutar ve birim maliyeti düşürür. Bu esneklik, hem müşteri tarafında 7/24 erişilebilirlik algısını güçlendirir hem de iç operasyonlarda pik dönemlerin daha az stresle yönetilmesini sağlar.

5)    Risk Azaltma, Uyum & İş Sürekliliği

Standart süreçler ve net sorumluluklar hataları, kesintileri ve uyumsuzluk risklerini düşürür. Olay ve problem yönetiminin (major incident dâhil) uçtan uca tanımlanması, değişiklik yönetimi (CAB) ve kök neden analizleri (RCA) ile kalıcı düzeltmelerin devreye alınması; denetim izi ve raporlamayla birleştiğinde daha az kesinti, daha hızlı toparlanma ve daha düşük ceza/itibar kaybı sağlar. İyi bir CMDB/varlık yönetimi, riskin nereden doğabileceğini ve değişikliklerin kimi etkileyeceğini önceden görmenizi sağlar; proaktif uyarılarla potansiyel sorunlar kullanıcıya yansımadan yakalanır. Süreçlerinizi ITIL ilke ve pratikleriyle hizalamak, hem dış denetimlerde hem de iç yönetişim yapılarında güven tesis eder; kritik sistemler için tatbikatlı major incident planları, gerçek anlarda paniğin yerini disipline bırakır. Felaket senaryolarına hazırlığı DRaaS yaklaşımlarıyla güçlendirmek ve uç nokta riskini endpoint security katmanıyla indirgemek bütünlüğü sağlar.

Ölçmeden Yönetilmez: Takip Etmeniz Gereken 5 KPI

• Cost per Ticket (CPT): Birim maliyeti görünür kılar; otomasyon ve bilgi tabanı etkisini somutlaştırır.
• FCR (First Contact Resolution): İlk temasta çözüm; memnuniyet ve maliyet için en güçlü kaldıraçlardan biridir.
• AHT (Average Handle Time): Süreç yalınlığı ve araç verimliliğinin doğrudan göstergesidir.
• MTTR (Mean Time to Resolution): Kesinti ve üretkenlik kaybı maliyetine en çok temas eden metriktir.
• CSAT/NPS: Deneyimin müşteride bıraktığı iz ve tekrar satın alma/tavsiye sinyalidir.

Son kullanıcı destek hizmeti, doğru kurgulandığında maliyet azaltıcı, büyümeyi hızlandırıcı ve riski dengeleyici bir fonksiyona dönüşür. Küçük adımlarla başlayın, veriye dayalı yönetin, otomasyon ve self-service’i merkeze alın; bugün atılan her iyileştirme yarın daha çevik ekipler, daha memnun müşteriler ve daha dayanıklı bir iş modeli olarak geri döner. Bu dönüşümü hızlandırmak için Eclit’in ITIL uyumlu süreç tasarımı, KPI odaklı yönetim ve 7/24 izleme yaklaşımından yararlanabilir; kısa bir keşif görüşmesiyle mevcut KPI’larınızı (CPT, FCR, AHT, MTTR, CSAT) fotoğraflayıp hızlı kazanım alanlarını netleştirebilirsiniz.

👉 Bize Ulaşın!

Saldırganların otomatik tarama temposu bugün saniyede yaklaşık 36.000 isteğe kadar çıkıyor; bu, açık ile istismar arasındaki pencereyi sıkıştırıyor. Bu nedenle Patch Management’ta kritik yamalarda ≤72 saat hedefi artık lüks değil, zorunlu.

BT ekiplerinin %70’i her hafta yamaya 6+ saat ayırıyor ve yalnızca %41’i kritik CVE’leri 24 saatte kapatabileceğine güveniyor. Otomasyon ve doğru önceliklendirme olmadan bu yük sürdürülebilir değil.

Fortinet, son dönemde 97 milyar+ istismar denemesi gözlemledi ve kimlik hırsızlığında %42 yıllık artış raporladı. Bu kalıp, önceliği yalnızca CVSS’e değil gerçek istismara göre vermeyi gerektiriyor.

Bütçe artıyor ama risk yerinde sayıyor; dengeyi bozmanın yolu panoda görünür KPI’lar ve acil yama hattından geçiyor.

1) Keşif & Envanter – Görmediğini Yamalayamazsın

Yılın ilk yarısında 21.528 yeni zafiyet yayımlandı; bu, günde ortalama 133 yeni CVE demek. Envanter ve sürüm görünürlüğü olmadan risk hızla kaçar.
IDC verisi, ekiplerin haftada ~1 iş gününü yamaya harcadığını gösteriyor; keşif-otomasyon yatırımı bu süreyi gözle görülür azaltır.

2) Önceliklendirme – CVSS Tek Başına Yetmez

KEV kataloğuna giren CVE’ler aktif istismar altındadır; burada “acil hat” ile ≤72 saat hedefi uygulanmalı.
Fortinet’in 97B+ denemelik hacmi ve %42 kimlik hırsızlığı artışı, PoC/exploit mevcut açıkların en öne alınmasını zorunlu kılıyor; iş etkisini ile birlikte değerlendirin.

3) Test & Pilot – Küçükte Doğrula, Büyükte Yay

Gartner’a göre kurumların önemli bölümü IT–Sec öncelik çatışmasını en büyük engel görüyor; paylaşılan sorumluluk matrisi MTTR’ı gözle görülür düşürüyor.
Haftalık canary/pilot ve otomatik smoke/regresyon testleri, aynı hafta onlarca yama alan uç noktalarda (“pilot gruplar”ı Endpoint Security ile hizalayarak) “yama kaynaklı kesinti” riskini anlamlı azaltır.

4) Dağıtım – Standart Ritim + Acil Yama Hattı

Aylık Patch Tuesday ritmi önemlidir; ancak out-of-band acil yamalarla erken istismar penceresine karşı korunursunuz. Fortinet, saldırı zincirindeki otomasyonda dramatik hızlanma tespit ediyor.
Örnek: CVE-2025-48384 (Git) KEV’e alındığında federal kurumlara 15 Eylül 2025 son tarihi verildi; böyle durumlarda 48–72 saat içinde yayına çıkmak en iyi uygulamadır; kritik iş servislerinde DRaaS senaryolarını dağıtım pencereleriyle eşleyin.

5) Doğrulama & Raporlama – “Yükledik” Yetmez

Dağıtım sonrası Coverage %, başarısız dağıtım oranı, yeniden başlatma ihtiyacı ve MTTP ölçülmeli; bu metrikleri Uptime ve kullanıcı etkisi ile ilişkilendirin.

Düzenli ortak ritüeller ör. haftalık KEV stand-up) MTTR’ı ölçülebilir biçimde iyileştirir; IDC’nin %70 / 6+ saat bulgusu, doğrulama ve raporlama otomasyonu olmadan sürdürülebilirliğin hızla bozulduğunu gösteriyor.

6) Sektörel Kutu – OT / Enerji / Üretim

Fortinet’in OT odaklı çalışmalarında 3.300+ OT protokol kuralı, ~750 OT IPS ve 1.500 sanal yama kuralı gibi kontroller, eski sistemlerde fiziksel duruşu azaltmaya yardımcı oluyor; OT’de Enerji Sektöründe Bulut Güvenliği yaklaşımlarından yararlanın.
Edge cihazlar (VPN, firewall) süregelen hedef; bu sınıfın kritik ve yüksekleri dağıtım kuyruğunda ilk 7 gün içinde kapanmalı.

7) Türkiye Perspektifi – Yerel Nabız

Bir BT Haber içeriği, yatırımlar artsa da veri kaybı riskinin sürdüğünü; çözümün düzenli yama + otomasyon disiplini olduğunu vurguluyor; pano tarafında Bulut Teknolojisi ve Bulut Depolama politikalarının görünürlüğü önerilir.

Türkiye’de pratik bir çıpa metrik seti: haftalık KEV gözden geçirme ve kritiklerde ≤72 saat hedefi. Bu iki metrik, yönetici panosunda haftalık görülmeli.

Kontrol Listesi (KPI’lı)

• SLA’lar yazılı mı: Kritik ≤72 saat, Yüksek ≤7 gün, Orta ≤30 gün? Bu üç rakam yoksa istismar penceresi ölçülemez.
• KEV takibi haftalık mı? KEV’e düşenler acil hat ile kapanıyor mu? Bu ritim MTTP’yi günler bazında kısaltır.
• KPI panosu var mı: Coverage %, MTTP, MTTR, Change Failure Rate, Rollback Oranı? Aylık raporlama MTTR trendini somut hale getirir.
• OT özelinde sanal yama kullanılıyor mu? 1.500+ kural eski sistemlerde duruşu azaltır.

KEV/PoC odaklı öncelik, ≤72 saatlik kritik SLA ve görünür KPI’lar; istismar penceresini kapatır, MTTR/MTTP’yi düşürür ve ekiplerin yamaya harcadığı zamanı %70’e varan oranlarda azaltmaya başlar, riskleri görünür kılar ve somut karar almayı hızlandırır.

Patch yönetiminizi sadeleştirmek, öncelikleri netleştirmek ve dağıtımı otomatikleştirmek için Eclit’le şimdi konuşun; ölçülebilir, sürdürülebilir güvenlik ritmine geçin.

👉 Bize Ulaşın!

Saldırganlar bugün hem daha hızlı hem de süreçleri daha otomatik. 2024 Verizon DBIR, ihlallerde ilk erişim adımı olarak zafiyet sömürüsünün önceki yıla göre yaklaşık üç kat arttığını (artış %180) raporladı. Bu artışın önemli bir bölümü yamalanmamış sistemlerdeki açıkların hedef alınmasından ve tedarik zinciri etkilerinden kaynaklanıyor. Kısacası, manuel önceliklendirme ile yamalama penceresini kapatmak artık mümkün değil; çözüm, yapay zekâ destekli patch management ile risk-bazlı otomasyondur.

Savunma tarafında tespit hızlanıyor; bu da yamaya ayrılabilecek “güvenli” pencereyi daraltıyor. Mandiant’ın M-Trends 2024 bulgularına göre küresel medyan dwell time 10 güne indi; fidye yazılımı vakalarında 5 gün seviyesine kadar düştü. Bu tablo, kritik yamaların “haftalar” değil “günler” içinde devreye alınmasını gerektiriyor.

Aynı dönemde saldırı yüzeyi büyümeye devam ediyor. ENISA Threat Landscape 2024, 19.754 zafiyet rapor edildiğini; bunların %9,3’ünün kritik, %21,8’inin yüksek olduğunu paylaşıyor. Bu hacimde bir backlog’u çıplak insan gücüyle sıralamak gerçekçi değil; istismar sinyalleri, varlık kritiklik dereceleri ve bağlamsal risk metriklerini birlikte işleyen AI destekli önceliklendirme zorunlu hale geliyor.

Düzenleyici çerçeve de bunu destekliyor. CISA’nın Known Exploited Vulnerabilities (KEV) kataloğu, aktif istismar gören açıkları merkezi olarak yayımlıyor ve kamu kurumları için bağlayıcı süreler tanımlıyor; kurumların da KEV’i iç politika ve SLO’larına girdi yapması tavsiye ediliyor. Ayrıca CISA’nın BOD 22-01/ilgili rehberleri, yüksek/kritik zafiyetlerde 30 güne kadar net hedefler koyuyor. NCSC (UK) ise pratik bir çıta sunuyor: internet-yüzü servisler için ~5 gün, iç ağ için ~14 gün; aktif istismarda süre daha da kısalmalı.
Saldırgan otomasyonu da hız kesmiyor. Google Threat Intelligence, 2024’te 75 sıfır-gün (0-day) istismarının sahada kullanıldığını; bunların yaklaşık %44’ünün ağ/güvenlik gibi kurumsal ürünleri hedef aldığını raporladı. Edge cihazlar, güvenlik duvarları ve ağ geçitleri için gecikmesiz yama akışı bu yüzden kritik.

Türkiye perspektifi de benzer bir resim çiziyor. KVKK 2024 yılı için veri ihlali bildiriminin kuruma ulaştığını paylaştı; USOM ise 2023’te 104.000+ zararlı bağlantıyı tespit ederek altyapı seviyesinde engelledi. 2024–2028 Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi de zafiyet ve yamalama süreçlerinin kurumsallaştırılmasını öncelikler arasında konumlandırıyor.

Üstelik bu gereklilik yalnızca teori değil; CISA’nın Eylül 2025’te Cisco ASA/Firepower için yayımladığı acil direktif gibi örneklerde gördüğümüz üzere, aktif istismar halinde envanter çıkarma, adli analiz ve derhal yamalama zorunluluğu getirilebiliyor. Bu tarz olaylar, yama süreçlerinin hem hız hem de izlenebilirlik açısından otomasyona dayandırılması gerektiğini pratikte kanıtlıyor.

AI ile Patch Management nasıl hızlanır?

1. Risk-bazlı önceliklendirme (RBP): KEV, istismar telemetrisi, tehdit istihbaratı, CVSS, varlık kritiklik puanı (iş etki haritası) ve “internet-yüzü” bayrağını tek modelde birleştirip dinamik öncelik üretin. Amaç; “kritik + KEV + internet-yüzü” kombinasyonunu otomatik olarak en üste taşımak ve ≤5 gün gibi SLO’lara bağlamak.
2. Akıllı pencere planlama: Mandiant’ın 10/5 günlük dwell time metriği, değişiklik takvimlerini yeniden tasarlamayı gerektiriyor. AI; üretim trafiği, iş takvimi, bağımlılıklar ve SLA’ları dikkate alarak en erken uygulanabilir bakım penceresini önerebilir.
3. Otomatik test/rollback: Ön-üretim A/B testleri, canary dağıtım ve politika-tabanlı rollback mekanizmaları CI/CD ile bütünleşerek yamaların başarı oranını ve MTTR’ı iyileştirir. (NCSC’nin “update by default” yaklaşımı, bu otomasyonun kültürel temelidir.)
4. Doğal dil özetleme ve biletleştirme: AI, vendor bültenlerini özetleyip değişiklik etkisi, önkoşullar, yeniden başlatma ihtiyacı gibi başlıkları otomatik bilet olarak ITSM’e açabilir; CMDB ile çapraz kontrol ederek sahiplik ve onay akışlarını tetikler.
5. Edge/ağ cihazları için “acil hat”: 0-day trendi ve regülasyon örnekleri, güvenlik duvarı ve ağ cihazlarını ayrı bir “acil yama hattına” almayı gerektiriyor (örn. KEV + network device etiketi = otomatik yükselmiş öncelik).

Hedef tablo ve KPI önerisi

• SLO’lar:
– KEV + internet-yüzü + kritik: ≤5 gün
– KEV + iç ağ + yüksek: ≤14 gün
– Diğer kritik/yüksek (aktif istismar yok): ≤30 gün
• KPI’lar: KEV uyum oranı, ortalama yama süresi (MTTP), açık kalma süresi (Window of Exposure), başarısız yama oranı, otomasyon kapsama oranı (% kaç varlık “update by default” altında).

Hız, bağlam ve tekrarlanabilirlik

Veriler net: Zafiyet sömürüsü hızlandı (DBIR), tespit penceresi daraldı (M-Trends), zafiyet hacmi yüksek (ENISA) ve regülatif baskı artıyor (CISA KEV/NCSC). Klasik “önce CVSS” yaklaşımı bugün tek başına yeterli değil. AI destekli, risk-bazlı ve uçtan uca otomatik bir patch yönetimi; hem uyum (KEV/SLO), hem de iş sürekliliği için en rasyonel yol. Türkiye’deki tehdit hacmi ve bildirim verileri de (KVKK, USOM) bu dönüşümün gecikmeden yapılması gerektiğini gösteriyor.

Neden Eclit?

Bugünkü gücümüz, Managed/Hybrid Cloud, DRaaS (Disaster Recovery) & Yedekleme, 7/24 SOC, Gözlemlenebilirlik & AIOps, FinOps, Uyum & Denetim.
Hedefimiz: güvenilir altyapı, görünürlük ve maliyet kontrolü ile operasyonunuzu güçlendirmek.

👉Bize Ulaşın!

Teknoloji sürekli değişiyor; yazılım açıkları keşfediliyor, performans beklentileri artıyor, kullanıcı ihtiyaçları dönüşüyor. Bu değişim sürecinde güvenlik, kararlılık ve kullanıcı deneyimi açısından sistemlerin güncel tutulması kritik hale geliyor. İki kavram sıkça karıştırılıyor: patch (yama) ile update (güncelleme). Bu yazıda bu iki kavramın ne olduğunu, ne zaman ve nasıl uygulanması gerektiğini, birbirlerinden farklarını ve iyi uygulamalarının neler olduğunu ele alacağız.

Patch (Yama) Nedir?

Patch ya da yama, mevcut yazılımın belirli bir sorunu düzeltmek için yayınlanan küçük ama kritik kod değişikliğidir. Genellikle aşağıdaki amaçlarla çıkar:

• Güvenlik açıklarını kapatmak (örneğin exploit olasılığı olan bir zafiyet).
• Hataları (bug) düzeltmek, çökme veya işlevsel bozulma yaratan sorunları gidermek.
• Uyumluluk sorunlarına müdahale etmek (donanım, işletim sistemi, başka yazılımlar ile olan entegrasyon vs.).
• Kritik sorunlar için acil müdahale (hotfix gibi).

Update (Güncelleme) Nedir?

Güncelleme, yazılımın hem mevcut fonksiyonlarını geliştirmek hem de yeni özellikler eklemek için yapılan daha geniş kapsamlı sürüm değişiklikleridir. Update içerikleri şunları kapsayabilir:

• Yeni özellikler ve arayüz/tasarım iyileştirmeleri.
• Performans ve verimlilik geliştirmeleri (hafıza yönetimi, hız, kaynak kullanımı gibi).
• Genel kararlılık iyileştirmeleri ve hata düzeltmeleri (patch içeriği de olabilir)
• Güvenlikle ilgili iyileştirmeler (“security update”) — bu bazen patch kapsamına girer, bazen update’in parçasıdır.

Aradaki Temel Farklar;

1.     Kapsam

·       Patch / Yama:

Belirli ve dar kapsamlıdır; genellikle bir açığı kapatmak ya da tekil bir hatayı düzeltmek için kullanılır.

·       Güncelleme / Update:

Daha geniş kapsamlıdır; yeni özellikler ekler, arayüz değişiklikleri, performans ve uyumluluk iyileştirmeleri içerir.

2.     Aciliyet

·       Patch / Yama:

Aciliyeti yüksektir. Güvenlik açığı gibi riskler varsa hemen uygulanmalıdır.

·       Güncelleme / Update:

Daha planlıdır. Genellikle düzenli periyotlarla ya da ürün yol haritasına göre uygulanır.

3.     Boyut ve Komplekslik

·       Patch / Yama:

Küçüktür, sistemi çok az etkiler. Test ve dağıtımı görece daha hızlıdır.

·       Güncelleme / Update:

Daha büyük olabilir; test süreci daha uzun, etkisi daha geniştir.

4.     Zamanlama

·       Patch / Yama:

Gerektiğinde, aciliyet durumuna göre hemen uygulanır.

·       Güncelleme / Update:

Planlı ve düzenli vakitlerde yapılır; bazen kullanıcı tercihine göre zamanlanabilir.

5.     Etki ve Risk

·       Patch / Yama:

Hedef odaklı olduğu için yan etkiler daha kontrollüdür; ancak test edilmezse başka sorunlara yol açabilir.

·       Güncelleme / Update:

Daha geniş değişiklikler içerdiği için risk seviyesi yüksektir; kullanıcı alışkanlıklarını veya sistem bütünlüğünü etkileyebilir.

Burada kritik bir nokta da şudur: Yöneticilerin %72’si, yamaların yazılımda “bazı şeyleri bozabileceği” korkusuyla yamaları hemen uygulamaktan kaçınıyor. Bu da güvenlik açıklarının kapatılmasında ciddi gecikmelere yol açıyor.

Neden Her İkisi de Önemlidir?

·      Güvenlik:

Açıklar ne zaman fark edilirse, patch yayınlanmalı ve sistemler korunmalı. 2024 yılında küresel ortalama veri ihlali maliyeti 4,9 milyon USD’ye yükseldi ve bu bir önceki yıla göre %10’luk bir artışa işaret ediyor. Bu tablo, yamaların ve güncellemelerin zamanında yapılmamasının mali sonuçlarını net biçimde gösteriyor.

·      Stabilite ve Performans:

Hatalar düzeldikçe yazılım daha kararlı çalışır; performans artarımları kullanıcı deneyimini iyileştirir.

·      Uyumluluk:

Yeni donanım ya da diğer yazılımlarla olan uyum sorunları update’lerle çözülebilir; patch’ler de belli uyumsuzlukları gidermede rol oynar.

·      Rekabet avantajı:

Özellik eklemeleri, kullanıcı dostu arayüzler vb. yenilikler güncellemelerle sağlanır. Yazılım sürekli gelişen beklentilere cevap vermeli.

Ayrıca yöneticilerin %88’i “gerekirse yamayı hızlıca geri alma (un-patch) imkânı olsa yamaları daha hızlı uygulayacaklarını” belirtiyor. Bu veri, yamaların güvenlik kadar operasyonel esneklikle de ilişkilendirildiğini ortaya koyuyor.

Doğru Yöntemler

·      Önceliklendirme yap:

Güvenlik açıklarına yönelik patch’ler en yüksek öncelikte olmalı. Güncellemeler ise zamanlama açısından iş akışına zarar vermyecek şekilde planlanmalı

·      Test ortamı kur:

Patch’leri/güncellemeleri önce test ortamında dene; uyumsuzluk, çakışma gibi sorunları önceden gör.

·      Otomasyonu kullan:

Patch yönetim sistemleri, güncellemelerin takibi, uygulaması ve raporlanması için araçlar kullanmak iş yükünü azaltır.

·      Envanter yönetimi:

Hangi sistemlerde hangi yazılım sürümünün olduğunu bil; eksik yamaları/güncellemeleri takip et.

·      Planlama ve kullanıcı iletişimi:

Güncelleme yapılacaksa kullanıcıları bilgilendir; olası kesintileri minimize et. Gerekli rollback (geri alma) planları olsun.

·      Sürekli izleme ve raporlama:

Uygulamaların yamalanma durumu, güncelleme başarı/başarısızlık durumu gibi metrikleri takip et; risk alanlarını belirle.

Patch Yönetimi (Patch Management) Nedir?

Patch uygulamalarını sistematik ve güvenli bir şekilde organize etme sürecine “patch yönetimi” denir. Bu süreç genelde:

·      Vulnerability (açık) tarama:

Yazılım, işletim sistemi ya da uygulamalarda potansiyel zayıflıklar tespit etmek.

·      Değerlendirme & Önceliklendirme:

Açığın kritikliği, exploit olma ihtimali, sistem üzerindeki etkisi gibi kriterlere göre sıralama.

·      Yama/hata düzeltme geliştirme veya edinme:

Vendor’dan ya da geliştirici ekipten gelen yamanın hazırlanması.

·      Test:

Yamanın mevcut sistemlerle çatışma yaratıp yaratmadığını test ortamında görmek.

·      Dağıtım (Deployment):

Üretim sistemlerine yama uygulamak. Otomasyon araçları, yönetim yazılımları bu aşamada devreye girer.

·      İzleme ve Geri Alma (Rollback) Planları:

Yama sonrası sorun çıkarsa eski duruma dönme planları olmalı, kullanıcıların etkilenme durumu takip edilmeli.

Güncelleme Yönetimi (Update Management) Nedir?

Güncelleme yönetimi, yazılımın hem güvenlik hem işlevsel anlamda zamanla büyüyen, genişleyen ihtiyaçlarını karşılamak için sürümleri takip etmek ve güncelleşmeleri sistematik biçimde uygulamak anlamına gelir. Patch yönetiminden farkı: kapsamı daha geniş, planlaması daha stratejik, kullanıcı etkisi daha büyük olabilir.

Sonuç olarak patch yönetimi ve güncelleme yönetimi birbirlerinin yerine geçebilecek kavramlar değildir; birbirlerini tamamlarlar. Güvenlik açıklarına karşı hızlıca müdahale etmek için patch’ler şartken, yazılımı modern, rekabetçi ve kullanıcı dostu halde tutmak için düzenli güncellemeler gereklidir. Her ikisinin de iyi planlanmış, test edilmiş, önceliklendirilmiş ve otomasyon destekli olması, kurumların ve bireylerin dijital riskleri azaltmasını sağlar.

Siz de kurumunuzu dijital geleceğe taşımaya hazır mısınız? Birlikte buluta geçiş yolculuğunuzu planlayalım. 👉 Bize Ulaşın

Patch management, yazılım sağlayıcıları tarafından yayımlanan güncelleme (yama) paketlerinin tespit edilmesi, elde edilmesi, test edilmesi ve dağıtımı süreçlerini kapsar. Bu yamalar çoğunlukla güvenlik açıklarını düzeltmek, yazılımdaki hataları gidermek, performansı artırmak veya yeni özellikler eklemek için hazırlanır.

Patch management aynı zamanda bir sistem stabilitesi, güvenlik ve uyum süreci olarak tanımlanabilir. İyi yapılandırılmış bir patch management süreci, kurumsal iş sürekliliğini ve üretkenliği korur. IBM 2025 raporuna göre küresel ortalama veri ihlali maliyeti 4,44 milyon USD ve ortalama yaşam döngüsü 241 gün; ABD’de ise ortalama maliyet 10,22 milyon USD ile rekor seviyede. Zamana duyarlı yamalar, bu maliyet ve süreleri aşağı çeker.

Patch Management Neden Önemli?

Patch management, yalnızca IT departmanlarının sorumluluğunda görülen teknik bir süreç değildir; aslında şirketin tüm operasyonlarını, finansal sonuçlarını ve müşteri güvenini doğrudan etkileyen bir güvenlik ve iş sürekliliği stratejisidir. Yamaların zamanında uygulanmaması, sadece teknik bir açık yaratmaz; aynı zamanda şirketin itibarını, regülasyon uyumunu ve müşteri verilerinin güvenliğini riske atar.

Güvenlik Açısından Önemli

• Veri ihlallerinin %60’ı, yamaları uygulanmamış açıklar üzerinden gerçekleşiyor. Yani yamalar mevcut olsa da uygulanmaması ciddi riskler doğuruyor.
• 2024’te kayıt edilen CVE sayısı 40.003 oldu; bu, bir önceki yıla göre %39’luk bir artış anlamına geliyor.
• Google verilerine göre, zafiyetin açıklanması ile ilk istismarı arasında ortalama süre sadece 5 gün. Buna karşın, acil yamaların uygulanma süresi ortalama 4,5 ay.
• Veri sızıntılarının ortalama maliyeti 2024’te 4,88 milyon USD seviyesindeydi.

IBM de aynı şekilde güvenlik ile operasyonel ihtiyaçlar arasında denge kuran bir sürecin önemine dikkat çeker.

İş Sürekliliği ve Performans

Yamalar sadece güvenlik için yayımlanmaz; bellek sızıntılarını düzeltmek, sistem çökmesini önlemek veya uygulama performansını artırmak için de kullanılabilir. IBM 2025 bulguları, ihlallerin daha hızlı tespit/contain edilmesinin maliyetleri düşürdüğünü gösteriyor; 241 günlük ortalama yaşam döngüsü son 9 yılın en düşük seviyesi.

Uyum (Compliance)

• GDPR, HIPAA gibi regülasyonlar, sistemlerin güncel ve güvenli olmasını zorunlu kılar. Patch management bu uyumu destekler.

Yama Yönetimi Süreci (Patch Management Lifecycle)

Kapsamlı bir patch management süreci genellikle şu adımları içerir:

1. Envanter (Asset Inventory): Hangi cihazların, yazılımların ve sistemlerin yamaya ihtiyaç duyduğu belirlenir.
2. Tespit ve Önceliklendirme: Açıklar belirlenir, kritiklik derecesine göre önceliklendirilir (örn. KEV ve EPSS sinyalleri; KEV’de olanlar pratikte daha hızlı kapanır: medyan 174 gün vs 621 gün).
3. Test: Yamanın canlı sistemlerde problem oluşturup oluşturmayacağı test ortamında kontrollü şekilde test edilir.
4. Dağıtım (Deployment): Kontrollü ve planlı şekilde yama dağıtımı yapılır. Merkezi sunucu sistemleri/otomasyon bu süreci kolaylaştırır.
5. Doğrulama (Verification): Yamanın başarıyla kurulduğu ve sistemlerin düzgün çalıştığı doğrulanır.
6. Dokümantasyon ve Raporlama: Süreç kayıt altına alınır; uyum ve iç denetim süreçlerinde kullanılır (özellikle BOD 22-01 kapsamındakiler için kanıt gereklidir).

Patch management genellikle vulnerability management (zaafiyet yönetimi) döngüsünün bir parçası olarak görülür; vulnerability yönetimindeki risk analizleri ve önceliklendirme, patch management’in temelini oluşturur.

Karşılaşılan Zorluklar

Uyumsuz veya Hatalı Yamalar

• Bazı yamalar, uygulamaların beklenmedik şekilde çökmesine veya sistem performansının düşmesine yol açabilir.

Kaynak Kısıtları

• Küçük IT ekipleri, yüzlerce cihaz ve yazılımı manuel olarak güncellemeye çalışırken ciddi zaman ve iş gücü kaybı yaşar.

Dağıtık Yapılar ve Hibrit Çalışma Düzeni

• Uzaktan çalışan ekipler, mobil cihazlar ve çok şubeli organizasyonlar, yama dağıtımını daha karmaşık hâle getirir; ayrıca edge cihazlarının hedef alınması riskleri artırır.

Kritiklik Değerlendirmesi ve Önceliklendirme

• Her yama aynı derecede önemli değildir. KEV kataloğundaki açıklar, özel sektörde medyan ~174 günde kapatılırken, KEV dışı benzer açıklar 621 gün sürebiliyor, bu da risk-bazlı önceliklendirmeyi zorunlu kılıyor.

Test Sürecinin Karmaşıklığı

• Tüm yamaları canlıya almadan önce test etmek idealdir, ancak her kurumun geniş test ortamı bulunmaz.

İnsan Faktörü ve İletişim Eksikliği

• Patch management sadece IT’nin değil, iş birimlerinin de dikkat etmesi gereken bir süreçtir. Ancak çoğu zaman iletişim eksikliği yüzünden planlı yamalar yanlış zamanlarda uygulanır ve operasyonları aksatır.

Görünürlük Eksikliği

• Kurumlar çoğu zaman hangi cihazların veya yazılımların güncel olmadığını net bir şekilde göremez.

Regülasyon ve Denetim Baskısı

• Uyumluluk gereklilikleri, yama süreçlerinin sadece uygulanmasını değil, aynı zamanda belgelenmesini de şart koşar.

Adaptiva’nın 2025 raporuna göre:

• IT ve güvenlik profesyonellerinin %98’i, patch uygulamanın çalışmalarını kesintiye uğrattığını söylüyor.
• %77’si, patch uygulamak için bir haftadan fazla zaman harcıyor.
• %64’ü, tespit ile tamir arasındaki koordinasyon yetersizliğini en büyük zorluk olarak görüyor.

Otomasyon ve Araçlar

Otomasyonun Rolü

Yama süreçlerini otomatikleştiren araçlar, tanımlama, test, dağıtım ve izlemeyi verimli hale getirir

Yaygın Araç Tipleri

• Merkezi Yönetim Sunucuları (örneğin WSUS) ile bant genişliği tasarrufu sağlanır
• Bulut Tabanlı Çözümler, dağıtık ortamlar ve uzaktan çalışanlar için esneklik sunar
• Bazı EDR, UEM veya Güvenlik Suite’leri, yama yönetimini otomatikleştiren entegre modüller barındırır
• PMaaS (Patch Management as a Service) modeli, yama görevlerini dış kaynak olarak yönetmeyi sağlar

En İyi Uygulama Yöntemleri

İyi yama yönetimi için temel öneriler:

• Envanteri güncel tutmak
• Açık bir yama politikası belirlemek (rutin vs. acil durum süreçleri)
• Yama testlerini dikkatli gerçekleştirmek
• Otomasyonu ve gelen hatırlatmaları aktif kullanmak
• Risk bazlı önceliklendirme uygulamak (kritik yamalar önce)
• Kademeli dağıtım stratejileri benimsemek (pilot grup, aşamalı rollout)
• Rollback planları ve yedekler hazırlamak
• Süreçleri düzenli olarak gözden geçirmek ve analiz etmek

Siz de kurumunuzu dijital geleceğe taşımaya hazır mısınız? Birlikte buluta geçiş yolculuğunuzu planlayalım. 👉 Bize Ulaşın

Bir sistemin çalıştığı her saniye, şirketinizin dijital nabzı atmaya devam eder. Web siteniz, uygulamanız, ERP sisteminiz ya da CRM altyapınız… Hepsi erişilebilir olduğu sürece işiniz akar. Ancak sistemler durduğunda, işin de çarkları durur. İşte tam bu noktada “uptime” kavramı devreye giriyor.

Dijital sistemlerin, sunucuların ve ağ altyapısının kesintisiz çalışması günümüz iş dünyası için hayati önem taşır. Bu noktada iş sürekliliği kavramı ile uptime doğrudan bağlantılı hale gelir. Uptime, yalnızca BT ekiplerinin değil, operasyon, finans ve üst yönetimin de dikkatle takip etmesi gereken bir göstergedir.

Uptime Nedir?

Uptime, bir sistemin veya hizmetin erişilebilir ve çalışır durumda olduğu süreyi ifade eder. Genellikle yüzde (%) olarak ölçülür ve sistemin ne kadar süre kesintisiz hizmet verdiğini gösterir. Bu oran, hizmetin ne kadar güvenilir olduğunu ve kullanıcıya ne ölçüde kesintisiz bir deneyim sunulduğunu belirlemek için kritik bir metriktir.

Uptime; bulut teknolojisi, veri merkezi yönetimi ve BT operasyonları için temel bir performans kriteridir. Örneğin, %99,9 uptime oranı kulağa oldukça yüksek gelse de, bu oran yılda yaklaşık 8 saat 45 dakikalık kesintiye izin verir. Bankacılık, e-ticaret ya da üretim gibi sektörlerde bu kadar bir kesinti, hem maddi kayıplara hem de marka itibarının zedelenmesine yol açabilir.

Uptime Oranı Nasıl Hesaplanır?

Uptime, bir sunucunun ya da hosting sisteminin kesintisiz çalışır halde olduğu süredir. Bu süre, toplam çalışma süresinin yıl içerisindeki toplam saat sayısına bölünmesiyle hesaplanır.

Örneğin yılda yalnızca 4 saatlik bir kesinti yaşanırsa hesaplama şöyle olur:

• Toplam saat: 365 gün × 24 saat = 8.760 saat
• Çalışma süresi: 8.760 – 4 = 8.756 saat
• Uptime oranı: (8.756 ÷ 8.760) × 100 ≈ %99,95

Bu formül, altyapınızın yıllık erişilebilirlik durumunu somut bir şekilde ortaya koyar. Bu aşamada BT görünürlüğü de devreye girer: Görmediğiniz bir kesintiyi analiz edemez, optimize edemezsiniz.

Uptime ve Gerçekler: Sayılarla Süreklilik

Uptime oranları, hizmet sağlayıcılarının SLA (Hizmet Seviyesi Anlaşması) kapsamında taahhüt ettiği süreklilik seviyelerini gösterir. Ancak bu oranların ardındaki farkları anlamak önemlidir.

Uptime Oranı	Yıllık Kesinti Süresi	Aylık Kesinti	Günlük Kesinti
%99,999 (Five-Nines)	5 dakika 15 saniye	26 saniye	0,86 saniye
%99,99	52 dakika 35 saniye	4 dakika 23 saniye	8,6 saniye
%99,9	8 saat 45 dakika	43 dakika 49 saniye	1 dakika 26 saniye
%99	3 gün 15 saat	7 saat 18 dakika	14 dakika 24 saniye

Görüldüğü üzere, %99 ve %99,999 arasında yalnızca birkaç puanlık bir fark var gibi görünse de, arada günlerce süren kesinti farkı oluşabiliyor. Bu nedenle, felaket kurtarma planları yalnızca yedek almakla sınırlı olmamalı, gerçek kesinti senaryolarına uygun olarak test edilmelidir.

Şirketler Neden Uptime Konusunda Bu Kadar Hassas Olmalı?

Uptime, sadece teknik bir metrik değildir. Finansal kayıplar, müşteri memnuniyeti, güven, rekabet gücü ve yasal yükümlülükler gibi çok yönlü etkileri vardır. Uptime değerinin bu kadar kritik olmasının nedenlerini birkaç veriyle özetleyebiliriz:

• Gartner’a göre, bir dakikalık sistem kesintisi şirketlere ortalama 9.000 $’a mal oluyor. Bu rakam, sektör ve sistemin önemi arttıkça katlanarak artabiliyor.
• Uptime Institute 2024 Annual Outage Analysis raporuna göre, büyük veri merkezi kesintilerinin %60’ı insan hatasından kaynaklanıyor.
• IBM Cost of a Data Breach 2023 verilerine göre, şirketlerin %93’ü bir saatlik kesintinin marka itibarına zarar verdiğini belirtiyor.

Bu veriler, uptime’ın sadece BT birimlerinin değil, tüm yönetim kadrosunun stratejik gündeminde olması gerektiğini ortaya koyuyor. IT hizmet yönetimi ve güvenli dijital altyapı vizyonu olmadan iş sürekliliği sağlamak mümkün değildir.

Bulut Teknolojisi ve Uptime

Günümüzde birçok kuruluş yüksek erişilebilirlik hedefiyle bulut çözümlerine yöneliyor. Bulut sağlayıcıları genellikle yüksek uptime garantileri sunsa da, bu garantiler SLA’lar ile sınırlandırılmıştır ve hizmet bazında değişiklik gösterebilir.

• Amazon Web Services (AWS): %99,99 uptime
• Microsoft Azure: %99,95 – %99,99 (hizmete göre)
• Google Cloud: %99,95 uptime

Bu oranlar, genellikle çok bölgeli yedekleme altyapıları ile sağlanabilir. Ancak unutulmaması gereken nokta, her hizmetin aynı garantiye sahip olmadığıdır. Kritik uygulamalar için bulut yedekleme çözümleriyle entegre planlar yapmak şarttır.

Sadece Rakam Değil, Güven Meselesi

Uptime yalnızca yüzdelerle ifade edilen bir gösterge değil; müşteri deneyimi, gelir kaybı ve marka güveni açısından da belirleyicidir. Özellikle e-ticaret, finans ve sağlık gibi sektörlerde dakikalarla ölçülen kesintiler milyon dolarlık kayıplara neden olabilir.

Bu nedenle uptime, iş sürekliliği stratejinizin temel taşlarından biri olmalıdır. Bu noktada bulut bilişimde karmaşıklığı sadeleştirmek, hem maliyetleri azaltır hem de yönetimi kolaylaştırır. Proaktif hareket etmek, sistemleri geleceğe hazır hâle getirmenin anahtarıdır.

Eclit ile Yüksek Erişilebilirlik ve Süreklilik

Eclit olarak sunduğumuz hizmetler ile altyapınızı 7/24 izliyor, otomatik yedekleme, felaket kurtarma ve proaktif müdahale çözümlerimizle sistemlerinizi her an erişilebilir tutuyoruz. SLA taahhütlerimizle sistem performansınızı en üst düzeyde tutarken, olası kesintilerin önüne geçiyoruz.

Uptime’ı yalnızca bir metrik olarak değil, kurumsal güvenin ve dijital başarının yapı taşı olarak görüyoruz. Gelin, altyapınızı birlikte geleceğe hazırlayalım.

Uptime sizin için ne ifade ediyor? İşinizin geleceğini güvence altına almak için 👉 Bize Ulaşın

Veri güvenliği; dijital veya fiziksel verilerin izinsiz erişim, tahribat, sızıntı, kayıp ya da bozulmadan korunması için kullanılan politika, süreç ve teknolojilerin bütünüdür. Bu sistem, genellikle aşağıdaki üç temel ilkeye dayanır:

• Gizlilik (Confidentiality): Verilere yalnızca yetkili kişilerin erişebilmesi sağlanır.
• Bütünlük (Integrity): Verilerin doğruluğu ve tutarlılığı korunur; değişiklikler izlenebilir olmalıdır.
• Erişilebilirlik (Availability): Yetkili kişilerin verilere ihtiyaç duydukları anda ulaşabilmeleri garanti altına alınır.

Bu üçlü, kurumların bilgi varlıklarını korumaya yönelik bütüncül yaklaşımlar geliştirmesinde temel oluşturur.

Veri: IBM Cost of a Data Breach Raporu’ndan Öne Çıkan Bulgular

IBM Security ve Ponemon Institute iş birliğiyle hazırlanan rapor, dünya genelinde 553 gerçek veri ihlali vakası üzerinden yapılan analizlere dayanmaktadır. Bazı önemli veriler:

• Ortalama Veri İhlali Maliyeti: 4,45 milyon USD
• Bir İhlalin Tespit ve Kontrol Altına Alınma Süresi: 277 gün (204 gün tespit, 73 gün kontrol)
• Müşteri Güveni Kaybı: Tüketicilerin %70’i veri ihlali yaşayan şirketle alışverişi bırakıyor
• İhlallerin %82’si kişisel bilgi olarak tanımlanabilir
• Olay Müdahale Ekibi Olan Şirketlerin Tasarrufu: Ortalama 1,76 milyon USD

Sektör Bazlı Risk Değerlendirmesi

Sağlık Sektörü

• En yüksek ortalama ihlal maliyeti: 10,93 milyon USD
• Hasta bilgileri, sigorta verileri ve elektronik sağlık kayıtları hedefte.
• HIPAA, KVKK gibi regülasyonlar nedeniyle yasal sonuçlar daha ağır.

Finans ve Bankacılık

• Hedef: müşteri bilgileri, işlem geçmişi, ödeme altyapısı
• Saldırıların %60’ı kimlik avı (phishing) kaynaklı
• Open banking entegrasyonları saldırı yüzeyini genişletiyor

Üretim ve Enerji

• Operasyonel teknolojiler (OT) ile IT sistemlerinin entegrasyonu risk yaratıyor.
• Bir siber saldırı, üretim hatlarını saniyeler içinde devre dışı bırakabiliyor.
• Endüstriyel kontrol sistemleri (ICS) genellikle yama uygulanmadan çalışıyor.

Perakende ve E-Ticaret

• Müşteri kart bilgileri ve ödeme altyapıları öncelikli hedef.
• Müşteri güveni en hassas faktör: veri sızıntısı, sadakati doğrudan etkiliyor.
• Saldırganlar, tatil sezonları ve kampanya dönemlerinde yoğunlaşıyor.

Tehdit Unsurları

IBM raporuna göre en yaygın saldırı yöntemleri:

• Kimlik Avı (Phishing): Sahte e-postalar veya siteler aracılığıyla şifrelerin ele geçirilmesi.
• Zayıf Parola Kullanımı: Kolay tahmin edilebilir şifreler (123456, qwerty vb.).
• Kullanıcı Hatası / İç Tehdit: Bilinçli ya da bilinçsiz çalışan hataları.
• Ransomware (Fidye Yazılımı): Fidye yazılımlar aracılığıyla sistemin kilitlenmesi ve çözüm için fidye istenmesi.

Özellikle fidye yazılımları, sadece veri kaybı değil; iş sürekliliği ve itibar zedelenmesiyle sonuçlanıyor.

Veri Güvenliğini Artırmak İçin Kurumsal Stratejiler

1. Yapay Zeka ve Otomasyon

• AI destekli sistemler tehditleri klasik sistemlere göre %95 daha hızlı algılıyor.
• Sürekli izleme ve davranış analizi ile anomali tespiti mümkün.

2. Zero Trust Yaklaşımı

• “Asla güvenme, her zaman doğrula” prensibiyle erişim kontrolü yapılır.
• Ağa, cihaza ve kullanıcıya ayrı ayrı kimlik doğrulama uygulanır.
• Her erişim, cihaz, oturum ve uygulama sürekli doğrulanmalıdır.

3. Çok Faktörlü Kimlik Doğrulama (MFA)

• Özellikle uzak erişimlerde tek başına şifre kullanımı yetersizdir.
• SMS, e-posta, biyometrik gibi ikinci doğrulama katmanları şarttır.

4. Yedekleme ve Felaket Kurtarma Planları

• Yedekler yalnızca alınmakla kalmamalı; düzenli olarak test edilmelidir.
• Her senaryoya özel (siber saldırı, donanım arızası, doğal afet) felaket kurtarma planı bulunmalıdır.

5. Eğitim ve Farkındalık

• Kullanıcı hatası en büyük risktir. Çalışanlar düzenli olarak eğitilmeli, farkındalık çalışmaları yapılmalıdır.
• Simülasyon testleriyle phishing ve sosyal mühendislik tatbikatları yapılabilir.

Regülasyonlara Uyumun Önemi

Veri güvenliği yalnızca iyi bir uygulama değil; yasal bir zorunluluktur. Türkiye’de KVKK, Avrupa’da GDPR, Amerika’da HIPAA ve CCPA gibi düzenlemeler, veri işleyen tüm şirketler için yükümlülükler getiriyor.

İhlal durumunda kurumlar:

• Maddi cezalarla karşılaşabilir,
• İtibar kaybı yaşayabilir,
• Müşteri güvenini tamamen kaybedebilir.

Veri güvenliği, artık yalnızca siber saldırılara karşı değil; kurumsal itibara, operasyonel sürekliliğe ve müşteri sadakatine yönelik bir savunma hattıdır.

IBM 2024 raporundaki veriler gösteriyor ki:

• İhlallerin tespiti ortalama 204 gün sürüyor,
• Bu sürede geçen her dakika, hem finansal hem itibar açısından ağır sonuçlar doğuruyor.
• IBM 2024 raporu, veri güvenliğine zamanında yatırım yapmayan kurumların çok daha büyük bedeller ödediklerini ortaya koyuyor. Her sektör için öncelikler farklı olsa da, ortak payda aynı: veri, korunmadığında risk; korunduğundaysa rekabet avantajı.

Veri güvenliği hakkında daha fazla bilgi almak için bize ulaşın!