Dijitalleşme, sağlık hizmetlerinin sunumunda devrim yaratırken, aynı zamanda siber güvenlik risklerini de beraberinde getirmiştir. Sağlık sektöründeki bilgi teknolojileri (BT) sistemlerine ve tıbbi cihazlara yönelik siber saldırılar küresel bir tehdit haline gelmiştir. Bu bağlamda, sistemlerimizi savunmanın en temel ve kritik yöntemlerinden biri yama yönetimidir. Yama yönetimi, yazılım veya cihaz üreticisi tarafından sağlanan güvenlik güncellemelerinin düzenli olarak uygulanması ve sistemlerin onarılması sürecidir. Bu süreç, teknolojiler için zorunlu bir önleyici bakım faaliyeti olarak kabul edilmelidir.
Yama Başarısızlığının Ağır Sonuçları
Siber saldırılar sağlık hizmetlerinin aksamasına, finansal kayıplara ve en önemlisi hasta güvenliğinin tehlikeye girmesine neden olabilir. Sağlık hizmetleri sektörü, sistemlerin genellikle eski platformlarda çalışması nedeniyle siber saldırılara karşı en savunmasız sektörlerden biri olmuştur.
Bu durumun en çarpıcı örneği, Mayıs 2017’de tüm dünyayı etkileyen WannaCry fidye yazılımı saldırısıdır. WannaCry, doğrudan hedef alınmamış olmasına rağmen, İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi’nde (NHS) büyük bir aksamaya yol açtı. Enfekte olan hastaneler (trusts), toplam kabul oranında %6, acil servis (A&E) başvurularında %6 ve planlı kabul oranlarında %9 oranında bir düşüş yaşadı. Bu saldırı sonucunda, yalnızca enfekte olan hastanelerde 13.500 poliklinik randevusu iptal edildi. Saldırının doğrudan neden olduğu ekonomik kayıp 5.9 milyon sterlin olarak hesaplanmıştır. Eğer saldırı tüm NHS hastanelerinde aynı etkiyi yaratsaydı, bu maliyet 35 milyon sterline ulaşabilirdi.
Bu saldırının temel nedeni, etkilenen NHS kuruluşlarının, NHS Digital’in (Ulusal Bilgi ve Teknoloji Ortağı) bir Microsoft güncelleme yamasını (patch) uygulama tavsiyesine uymamasıydı. Enfekte olan cihazların çoğunluğu, yama uygulanmamış Windows 7 işletim sistemleriydi. Yeterli siber direnç için yatırım eksikliği, sektörün kronik sorunlarından biridir.
Hasta Güvenliği ve Kritik Cihazlar
Yama yönetiminin aksaması, sadece finansal veya operasyonel bir sorun değil, doğrudan hasta güvenliği sorunudur. Tıbbi kayıt sistemlerine, radyoloji ve patoloji sonuçlarına erişim kaybı, ilaç dozaj hataları ve en kötü senaryoda yanlış veriler nedeniyle hasta ölümleri gibi sonuçlar ortaya çıkabilir.
Tıbbi cihazlar ve sağlık BT sistemleri giderek daha fazla ağa bağlanmakta, bu da siber güvenlik risklerini artırmaktadır. Yama yönetimi, fidye yazılımlarını, kazara veya kasıtlı veri kayıplarını ve hasta güvenliğini etkileyebilecek bağlantılı tıbbi cihazlara yönelik saldırıları azaltır. Ancak, tıbbi cihazların yama süreci özel zorluklar içerir; bu cihazların konfigürasyonu ve yönetimi hassas olduğundan, yama uygulanmadan önce üretici onayı alınmalıdır. Hatta WannaCry saldırısında bazı tıbbi ekipmanların (MRI tarayıcıları gibi) içinde gömülü olan eski Windows XP işletim sistemini kullandığı için savunmasız kaldığı görülmüştür.
Etkili Yama Yönetimi Stratejileri
Sağlık kuruluşları, siber güvenlik risklerini azaltmak için sağlam bir yama yönetimi programı oluşturmalıdır. Kurumsal yama yönetimi; yamaların tespit edilmesi, önceliklendirilmesi, edinilmesi, kurulması ve kurulumunun doğrulanması sürecidir.
1. Önceliklendirme:
Kuruluşlar, hangi güvenlik açıklarının en büyük riski taşıdığını belirlemelidir. Halihazırda kötü niyetli aktörler tarafından aktif olarak istismar edildiği bilinen güvenlik açıkları (Known Exploited Vulnerabilities – KEV’ler) en yüksek önceliğe sahip olmalıdır. ABD’de CISA (Siber Güvenlik ve Altyapı Güvenliği Ajansı) tarafından yönetilen KEV kataloğu, federal kurumlardan yeni güvenlik açıklarının iki hafta içinde düzeltilmesini zorunlu kılar. Sağlık kuruluşları da bu katalogdaki güvenlik açıklarını risk azaltma planlarının bir parçası olarak önceliklendirmelidir.
2. Otomasyon ve Planlama:
Organizasyonlar, güncel yazılım envanterlerini sürekli olarak korumalı ve yama seviyelerini belirlemek için merkezi sistemler kullanmalıdır. Etkili bir yama sürecinin tasarlanması için hem standart (düzenli) hem de kritik (acil) güncelleme döngüleri planlanmalıdır. Kritik güncellemeler, acil tehditleri ele almak için hızlandırılmış bir tempoda uygulanmalıdır.
3. Sürekli İyileştirme:
Yama yönetimi, sürekli bir döngü olmalıdır. Düzenli güvenlik testi ve sızma testleri yapılmalı, bu sayede yeni güvenlik açıkları tespit edilerek düzeltilmelidir.
Sağlık hizmetleri sektörünün dijital sistemlere olan bağımlılığı arttıkça, siber güvenlik zafiyetlerinin sonuçları da ağırlaşmaktadır. Yama yönetimi, sadece bir BT görevi değil, hasta bakımının kalitesini ve güvenliğini sağlayan hayati bir işlevdir. Sağlık sektörünün liderleri, yama yönetimini iş sürekliliğinin ve hasta güvenliğinin temel bir maliyeti ve gerekliliği olarak kabul etmeli ve siber direnci artırmak için yeterli kaynağı ayırmalıdır.
Siz de kurumunuzu dijital geleceğe taşımaya hazır mısınız? Birlikte buluta geçiş yolculuğunuzu planlayalım. 👉 Bize Ulaşın
Sağlıkta yama (patch) yönetimi neden hayati?
Yama yönetimi; EHR/HL7 sistemleri, PACS/RIS ve bağlantılı tıbbi cihazlardaki güvenlik açıklarını kapatarak fidye yazılımı, veri kaybı ve hizmet kesintisi risklerini azaltır. Bu, doğrudan hasta güvenliği (doğru veri, doğru doz, doğru zamanda) ve iş sürekliliği için kritik bir kontrol mekanizmasıdır.
Tıbbi cihazlarda yamaları nasıl güvenli uygularız?
Üretici (OEM) onayı olmadan yamalama yapılmamalı; cihazın validasyonu, klinik risk değerlendirmesi ve bakım penceresi planlanmalıdır. Adımlar: envanter → üretici bülteni/onay → test ortamında deneme → kademeli dağıtım → işlevsel/doğrulama testleri → geri alma (rollback) planı. Değişiklikler ITSM/CMMS kayıtlarına işlenmelidir.
Hangi açıklar önceliklendirilir?
Risk temelli yaklaşım kullanın: internet’e açık sistemler, kimlik/erişim altyapısı, ağ geçitleri ve yüksek değerli varlıklar önceliklidir. Aktif istismar altında olan zafiyetler (KEV), sömürü kolaylığı (EPSS), kritik etki (CVSS), varlık kritiklik puanı ve mevzuat etkisi birlikte değerlendirilmelidir.
Kesinti olmadan yamalama mümkün mü?
Mümkün, doğru mimariyle: yüksek erişilebilirlik/klasörleme, aktif-pasif küme, canary/kademeli dağıtım, bakım pencereleri, snapshot/backup ve hızlı geri dönüş planı ile klinik operasyonlar etkilenmeden güncelleme yapılabilir. Kritik yamalar için hızlandırılmış süreç ve net iletişim (klinik, BT, biyomedikal ekipler) şarttır.
Programın başarısını nasıl ölçeriz?
Temel KPI’lar: yama uyum oranı (%), kritik yamalar için ortalama kapatma süresi (MTTP), envanter kapsama oranı, istisna sayısı ve yaşlanması, başarısız/yineleme oranı, klinik kesinti süresi (dakika). Politika uyumu için ISO/IEC 27001, NIST CSF, CIS Controls ile KVKK ve yerel sağlık regülasyonlarıyla hizalanın; düzenli iç denetim ve sızma testleriyle sürekli iyileştirin.